O NAMA

20. godina pravimo slobodne zone

Osnovan 2005. godine, filmski Festival Slobodna zona je otvorio prostor za debate, promociju, preispitivanje i razumevanje ljudskih prava i srodnih pitanja, društvenih pojava i problema u svetu i regionu. Od samog početka ohrabruje publiku da preispita svoje vrednosti, predrasude i podelu odgovornosti u socijalnom i kulturnom kontekstu u kojem živi. Festival u proseku prikazuje 30 do 40 igranih i dokumentarnih angažovanih filmova iz celog sveta nagrađenih na prestižnim svetskim festivalima. Festival se od 2013. godine organizuje istovremeno u tri grada (Beograd – Novi Sad – Niš). Filmovi se prikazuju u 10 bioskopskih sala, a svečano otvaranje se održava paralelno u sva tri grada pred više hiljada gledalaca. Festival je deo šire inicijative koja traje tokom cele godine i uključuje festivalsku turneju (50 gradova u Srbiji) i obrazovne programe (Free Zone Junior, Priručnik za nastavnike i učenike za upotrebu filma kao dopunskog sredstva u nastavi građanskog vaspitanja u osnovnim i srednjim školama, kao i Priručnik Film u nastavi namenjem budućim nastavnicima).

Od samog početka Slobodna zona je usmerena na publiku: lično i profesionalno iskustvo članova tima oblikovalo je programsku selekciju, što je donelo kvalitet festivalu, uvećavalo očekivanja publike i njihovo interesovanje za „drugačije filmove“. Festival je vremenom dobio projekcije za srednjoškolce, a neki od filmova postali su deo obrazovnih programa za mlade koji su festivalu doneli novu, buduću publiku. Kroz edukativne programe i festivalsku turneju, pitanja diskriminacije, prava žena i dece, neophodnost suočavanja sa prošlošću u regionu i uloga Srbije u jugoslovenskim ratovima, pitanja LGBTQ prava i položaj marginalizovanih društvenih grupa, postala su vidljivija i predmet rasprave i van festivalskog konteksta kao i van Beograda. Neki od mladih koji su se s aktivizmom i društvenom odgovornošću upoznali kroz filmove ili druge festivalske događaje, učestvovali su od 2007. u letnjim radionicama dokumentarnog filma Slobodna zona Junior. Oni su dobili priliku da svoje kratke filmove premijerno prikažu festivalskoj publici u Beogradu.

PODRška partnera i gostiju selektora

U saradnji i uz podršku prve lokalne ženske fondacije u Srbiji – Rekonstrukcije Ženski fond uveden je programski segment Ženska linija, posvećen afirmaciji ženskih prava, a od 2012. do 2017. godine selektorski tim dopunjavao je Gost selektor, osoba koja svojim delovanjem u javnoj sferi, ali i svojim ličnim sistemom vrednosti oslikava vrednosti samog festivala.

Gosti selektori i selektorke Slobodne zone bili su hrvatska književnica Dubravka Ugrešić, umetnički direktor festivala Dokufest iz Prizrena Veton Nurkollari, pisac i filozof Boris Buden, novinarka i glumica Olja Bećković, novinar i publicista Teofil Pančić.

Festival su do sada svečano otvarali Mirjana Karanović, Miki Manojlović, Biljana Srbljanović, Veran Matić, Boris Buden, Dubravka Ugrešić, Olja Bećković, Viktor Ivančić, Teofil Pančić i građanska inicijativa „Krov nad glavom“.

SLOBODNA ZONA JUNIOR I 14+ PROGRAMSKA LINIJA

Od samog početka festival je organizovao projekcije za srednjoškolce koje su vremenom postale važan segment programa festivala iz koga se 2015. godine izdvojila posebna programska linija 14+, u kojoj srednjoškolski žiri ocenjuje filmove i dodeljuje Nagradu za najbolji film u ovoj selekciji. Ovim putem mladi dobijaju priliku da pogledaju filmove sa programa Slobodne zone koji se bave problemima njihovih vršnjaka širom sveta.

U saradnji sa Aktivom profesora građanskog vaspitanja nastao je poseban projekat Slobodna zona Junior iz koga je nastalo nekoliko kompilacijskih izdanja u vidu Priručnika za nastavnike i učenike srednjih i osnovnih škola o upotrebi filma kao nastavnog sredstva u nastavi građanskog vaspitanja. Slobodna Zona Junior organizovala je tokom godina nekoliko radionica dokumentarnog filma u okviru kojih su srednjoškolci iz regiona i ratom sukobljenih bivših jugoslovenskih republika imali priliku da po prvi put sarađuju, upoznaju svoje vršnjake iz drugih republika i snime svoje prve kratkometražne filmove. Neki od ovih radova su učestvovali i dobili nagrade na nekim od najvažnijih festivala u regionu kao što su Zagreb Dox, Liburnia, Four river.

Najnoviji projekat Slobodne zone Junior „Naše razlike su naša snaga“ okuplja tridesetoro mladih ljudi iz čitave Srbije uzrasta od 15 do 26 godina koji uz podršku mentora rade na svojim prvim kratkim dokumentarnim filmovima.

EVROPSKA SARADNJA

Slobodna zona godinama neguje i saradnju sa evropskim festivalima dokumentarnog i igranog filma, pa su tako sa selekcijom svojih najboljih filmova na festivalu gostovali: FIDD Marsej iz Marseja, Dokufest iz Prizrena, Tempo festival iz Stokholma, This human world iz Beča, festival CPH:DOX iz Kopenhagena sa kojim je organizovana specijalna projekcija posvećena dvadesetpetogodišnjici pada Belinskog zida.

NOĆNI RAZGOVORU - KOMPAS SLOBODNE ZONE

Program koji je dodatno uticao na vidljivost festivala i ojačao kontakt i interakciju sa publikom je prateći govorni/debatni program Noćni razgovori. Od 2018. godine ovaj program menja formu i pod nazivom Kompas Slobodne zone okuplja filozofe, politikologe, kulturne radnike i druge javne ličnosti da zajedno sa publikom diskutuju o temama koje pokreću filmovi sa festivala.

Festivalski program redovno dopunjavaju posebne programske linije EU zona promena i Zelena zona, kao i posebni programi U fokusu i master class programi i predavanja za filmske profesionalce.

Od 2016. godine pored Nagrade publike o kojoj svojim glasovima odlučuju posetioci, Slobodna zona dodeljuje nagrade stručnog žirija za Najbolji angažovani film u Regionalnoj konkurenciji, nagradu za Najbolji film u okviru (omladinske) selekcije 14+ (srednjoškolski žiri) i nagradu Human rights. U svim kategorijama podjednako konkurišu dokumentarni i igrani filmovi.

TURNEJA SLOBODNE ZONE

Posle Festivala koji se održava svake godine u novembru, tokom proleća u periodu april-maj-jun, festival kreće na Turneju Slobodne zone gde publici u manjim gradovima, mestima i selima prikazuje 5 do 7 najboljih filmova sa prethodnog festivalskog izdanja, izabranih glasovima publike. Broj gradova koji učestvuju u ovom programu konstantno raste, 2019. godine publika je mogla da vidi filmove sa Slobodne zone u preko 50 gradova. To je svojevrsna decentralizacija u kulturi na delu, gde se publici u manjim mestima koja često nemaju adekvatna mesta za filmske projekcije nudi na uvid vrhunski filmski program na alternativnim lokacijama.

Projekat filmski Festival Slobodna zona je član Međunarodne Mreže Festivala filmova o ljudskim pravima (Human Rights Film Network) i partner u Balkanskoj dokumentarnoj distributivnoj mreži zajedno sa festivalima i organizacijama iz regiona ReStart iz Zagreba, Dokufest iz Prizrena, Makedox iz Skoplja, Demiurg iz Ljubljane i Underhill iz Podgorice.

VIDIMO SE U SLOBODNOJ ZONI!

Danas je Slobodna zona jedan od najznačajnijih festivala angažovanog filma u jugoistočnoj Evropi. Raznolikost njegovih programa, kulturnih konteksta, umetničkih formi, obrazovnih formata, kombinacija art-house filmova i festivalskih hitova, međunarodni gosti, sve to je Festival Slobodna zona učinilo zanimljivim i prepoznatlljivim za publiku. Festival je 2018. i 2019. godine, kroz potprogram MEDIA podržala Evropska komisija u okviru programa Kreativna Evropa.